اگر چربی پوست سر زیاد باشد می‌گویند پوست سر چرب است و چنانچه غدد درکار خود کم کاری کنند می‌گویند پوست سر خشک است و اگر غدد فعالیت عادی و طبیعی داشته باشند می‌گویند پوست سر معمولی است و این حالت ایده‌آل برای پوست و مو می‌باشد. در اینجا به شرح یکی از مشکلات موی سر می‌پردازیم که بسیاری افراد با وجود درگیری با آن هنوز راه حل مناسب جهت درمان آن را پیدا نکردهاند.
اگزما سبوره
یک نوع بیماری پوستی است که با التهاب پوست سر یا صورت، به شکل پوسته یا فلس که در سطح پوست پخش میشوند، خود را نشان می‌دهد. یکی از تجربیات شایع، خارش زیاد مناطق تحت تاثیر بیماری است که خود باعث التهاب و در نتیجه قرمز شدن آن منطقه میشود. اگر چه لغت اگزما سبوره گاهی در مواردی که شوره سر دیده میشود بخاطر شباهت در طبیعت این دو اختلال پوستی بکار می‌رود. اما از نظر اصطلاحات پزشکی متمایز هستند. فردی که از اگزمای سبوره رنج میبرد پوستی بسیار چرب دارد که از پوستهای فلسی شکل پوشیده شده است و قرمزی در منطقه تحت تاثیر بیماری دیده میشود، اما فردی که فقط شوره دارد پوسته‌ها در اطراف پوست سر بدون قرمزی آن منطقه دیده میشوند. علاوه بر این، همانطور که قبلا اشاره شد، مشکل شوره تنها در پوست سر دیده میشود اما اگزما سبوره در هرمنطقه‌ای از پوست می‌تواند دیده شود بنابراین می‌تواند انواع مختلفی برحسب منطقه درگیری ایجاد گردند.
علل اگزما سبوره
علت دقیق اگزمای سبوره هنوز برای پزشکان نامشخص است. و اما علل شایع، به تعدادی از عوامل که ذکر خواهد شد نسبت داده شده است:
• قارچی بنام مالسیزما گلو بوسا (malssezia globosa) بعنوان عامل بیماری‌زای اگزما سبوره در پوست سر در نظر گرفته شده است. حضور این قارچ دلیل التهاب می‌باشد که بر روی پوست تولید مواد سمی می‌کند و باعث تحریک‌پذیری پوست میشود. این قارچ در اثر تغذیه از اسید چرب اشباع و تری‌گلیسرید رشد می‌کند. اگزما سبوره غالبا تحت تاثیر استرس و در ارتباط با عواملی مانند سطح بهداشتی پایین که در اثر بیماری خستگی ایجاد میشود، بروز می‌کند. مردان و زنان از شوره و مشکل قرمزی بویژه تحت تاثیر استرس روانی کمبود خواب رنج می‌برند که در مرحله بعد منجر به اگزما سبوره میشود.
• افرادی که به اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون و مشکلات ضعف سیستم ایمنی مبتلا هستند بیشتر درگیر اختلالات پوستی میشوند. همچنین بیماران قلبی و افرادی که تست ایدز (HIV) آنها مثبت بوده است میتوانند به اگزماسبوره مبتلا شوند.
شوره سر در دو حالت می‌تواند رخ دهد. به دنبال خشکی زیاد پوست سر و یا همراه با چربی زیاد موهای سر که هر کدام درمان خاص خود را نیاز دارد. شوره شدید سر می‌تواند ناشی از درماتیت سبوره و یا بعضی بیماریهای پوستی مانند پسوریازیس باشد. درماتیت سبورئیک بیماری شایع و قابل کنترل پوستی است که با قرمزی و پوسته‌ریزی و خارش مشخص میشود. شایعترین محل این بیماری، سر است ولی گاهی اطراف بینی، ابروها، پلک و پشت گوشها را درگیر می‌کند. در این عارضه، التهاب و پوسته‌ریزی وجود دارد و ناحیه مبتلا ممکن است قرمز شود. به طور معمول در نواحی که سبوم یا چربی زیاد است، به وجود می‌آید مثل پوست سر، صورت و تنه. به همین علت در دوران نوزادی و پس از بلوغ که فعالیت غدد چربی صورت زیاد است رخ می‌دهد. البته هیچ ارتباطی میان افزایش یا کاهش ترشح سبوم وجود ندارد و بیماران مبتلا به درماتیت سبورهای، الزاما چربی بیشتری در صورت یا پوست سرخود ندارند.
عوامل بروز متعددند و شامل وجود سبوم یا چربی، مخمر میکروسکوپی پیتروسپوروم اووال، فعالیت آنزیم هضم کننده چربی یعنی لیپاز، عملکرد دستگاه ایمنی، رطوبت محیط و استرس است. درماتیت سبورهای در بیماران مبتلا به AIDS بیشتر است که شاید علت آن، ضعف دستگاه ایمنی و افزایش فعالیت گونه‌های بیماری‌زای مخمر پیتروسپوروم اووال است. به طور معمول هر عامل حساسیت زا مانند مخمر پیتروسپوروم اووال، میزان آنتی بادی IgE را زیاد می‌کند. افزایش این آنتی بادی با نشانه های حساسیت مانند قرمزی، التهاب و خارش همراه است. جالب است بدانید که درماتیت سبوره ای در نواحی از صورت که حرارت زیاد است، بیشتر به وجود می آید. احتمال درماتیت سبوره ای در بیماران مبتلا به پارکینسون بیشتر است. گاهی علت آن نامشخص است و گاهی به علت داروهایی است که این بیماران استفاده میکنند. از آنجایی که بیماران مبتلا به بیماریهای دیگر مغز و اعصاب نیز به درماتیت سبوره دچار میشوند، پزشکان احتمال میدهند که افزایش فعالیت دستگاه سمپاتیک یا ترشح زیاد هورمون های مردانه (آندروژن) یا هورمون تحریک کننده تولید ملانین یا ملاتونین، از علل بروز درماتیت سبوره است. وقتی نوزاد یا شیرخواری به درماتیت سبوره مبتلاست، در ۷۳ درصد موارد، مخمر پتیروسپوروم اووال وجود دارد و به طور معمول این حالت به صورت ارثی به وجود می آید و افزایش احتمال بروز آلرژی در خانواده وجود دارد. وقتی بیمار مبتلا به درماتیت سبوره، فرد بزرگسال است، در بیشتر آنان در پوست سر و ناحیه صورت، میزان زیادی مخمر پتیروسپوروم اووال وجود دارد.
در عارضه شوره سر به طور ساده، فقط پوسته ریزی پوست سر بدون التهاب و به صورت منتشر مشاهده میشود. در درماتیت سبوره، قرمزی، پوسته ریزی و گاهی ترشحات وجود دارد. گاهی پوسته ریزی خفیف با پوسته های ظریف و خشک روی ابروها، مژه ها، چین میان لب و بینی و پشت گوش، موهای صورت آقایان (ریش و سبیل) و ناحیه جلوی جناغ سینه وجود دارد. چین های زیر پستانها، کشاله ران، باسن و ناف نیز ممکن است درگیر باشد. به طور معمول، شکل ضایعات به اینگونه است که پوسته های ضخیم، کمی به هم چسبیده، زرد و چرب وجود دارند. گاهی به علت خارش و انتقال آلودگی و میکروب به ناحیه خراش پوست، ممکن است عفونت ثانویه به صورت فولیکولیت یا عفونت فولیکول مو رخ دهد. گاهی اوقات التهاب لبه پلک به وجود می آید و قرمزی و پوسته ریزی لبه پلک و مژه ها مشاهده میشود و ممکن است قرمزی و التهاب چشمها نیز وجود داشته باشد. درماتیت سبوره در نوزادان به این شکل است که پوسته های بزرگ قرمز در پوست سر، نواحی که پوشک بسته میشود و نواحی از دست و پا که خم میشود مانند چین جلوی آرنج و پشت زانو به وجود می آید.
درماتیت سبوره یک اصطلاح کلی بوده و شامل گروهی از بیماری های مزمن و عودکننده است که از حالات خفیف و شایع شامل شوره سر و چرب بودن پوست سر (سبوره) شروع شده تا انواع متوسط و شدید درماتیت سبوره که در آن پوست سر (و گاهی صورت، سینه و حتی مناطق دیگر) قرمز و خارش دار بوده و درجات گوناگونی از شوره و ا لتهاب در آن وجود دارد. اگرشوره سر را در نظر نگیریم، شیوع درماتیت سبوره در جمعیت حدود 2 الی 5 درصد است. مشخص است که با لحاظ کردن شوره سر این رقم بسیار بالاتر می رود. عامل همه انواع این بیماری ها، مخمری بنام Pityrosporum است که بصورت نرمال، در پوست افراد مشاهده می گردد. (بصورت طبیعی ساکن پوست انسان می باشد) در جریان درماتیت سبوره، این قارچ از حالت کروی (که فرم نرمال آن است) به حالت بیضوی (که فرم بیماری زای آن است) تغییر شکل داده و این تغییر شکل موجب تشکیل اسیدهای چرب آزاد توسط مخمرمی گردد. اسیدهای چرب فوق، بعنوان ماده آزار رسان پوست عمل کرده و موجب تکثیر بیش از حد سلول های اپیدرم می شوند. این سلول های زیادی بصورت شوره و پوسته دفع شده و علایم بالینی بیماری را بوجود می آورند. این امراض مُسری نبوده و از طریق شانه و برس منتقل نمی گردند. استرس و هیجانات اغلب باعث بدتر شدن این بیماری ها می گردد. این بیماری ها معمولاً بصورت دوره های تشدید بیماری و بهبودی نسبی آن تظاهرکرده که هرکدام ممکن است هفته ها و حتی تا ماه ها طول بکشد. شیوع این بیماری ها در مردان بیشترمی باشد. در بیماران مبتلا به ایدز، افسردگی و پارکینسون شیوع درماتیت سبوره بالاتر است.
شوره سر در حقیقت، تشکیل بیش از حد سلول های لایه سطحی پوست (اپیدرم) است. این سلول ها بصورت نرمال از سطح پوست جدا شده و می ریزند ولی چون تعداد آنها کم است، شخص متوجه آنها نمی شود. در صورت تولید بیش از حد آنها، پوسته ها روی موها و لباس فرد مشاهده شده و چیزی می شود که عوام به آن شوره می گویند. هر چقدر مقدار شوره بیشتر باشد از نظر اجتماعی مشکل سازتر می شود زیرا اکثر مردم از مشاهده پوسته های سفید بر روی یقه لباس و شانه کت بدشان می آید.
تا زمانی که پوسته ها خشک هستند وجود آنها قابل تحمل است ولی با چرب شدن پوست سر و به هم چسبیدن شوره ها، مشکل بیمار از نظر وضعیت ظاهری و علائم بیماری بیشتر می شود. شوره های چرب بر خلاف نوع خشک بهم می چسبند و لذا به زحمت از پوست سر و لباس جدا شده و این مشکل بیمار را آزار می دهد. در هر حال چرب بودن شوره در ابتدا زیاد اذیت نمی کند ولی با افزایش ترشح چربی از غدد چربی پوست، توده های بزرگ و کوچک شوره چرب و بدبو در نقاط گوناگون پوست سر تشکیل می گردد که همراه با درجاتی از التهاب و خارش می باشد.
نظر به اینکه عامل بوجود آورنده درماتیت سبوره یعنی مخمر Pityrosporum همیشه در پوست انسان وجود دارد و با اقدامات درمانی فقط از حالت بیضوی (فرم بیماری زا) به حالت کروی (فرم غیربیماری زا ) تبدیل می گردد، لذا درمان قطعی برای این بیماری ها وجود نداشته و صرفاً می توان علائم بیماری را کنترل نمود. به عبارت دیگر در شروع درمان با یکسری اقدامات درمانی، سعی می کنیم تا مخمر را از حالت بیماری زا به غیربیماری زا درآورده و سپس برای ممانعت از تبدیل دوباره آن به فرم بیماری زا، از یکسری اقدامات پیشگیری کننده استفاده کنیم، در غیر این صورت پس از مدت کوتاهی علایم بیماری مجدداً عود می نمایند.
برای شوره خفیف و معمولی استفاده از شامپوی ضد شوره، 1 الی 2 بار در هفته کافی است. برخی از انواع شامپوهای ضد شوره عبارتند از: شامپو زینک پیریتیون، شامپو تار، شامپو سلنیوم سولفاید و شامپو کتوکونازول. همه این شامپوها را می توانید بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه فرمایید. البته بد نیست که حتی برای شوره خفیف هم حداقل یکبار به متخصص پوست مراجعه نمایید. برای موارد شدیدتر شوره و نیز در صورتیکه شوره همراه با خارش، کراست (کبره)، قرمزی و التهاب پوست باشد. (موارد شدید درماتیت سبوره) لازم است که فرد برای مدت طولانی تحت نظر متخصص پوست قرارگیرد. در برخی افراد استفاده از محلول موضعی ماینوکسیدیل، موجب شروع و یا بدترشدن شوره شده که می تواند خفیف تا شدید باشد. گاهاً این وضعیت شدید بوده و التهاب، قرمزی، خارش و خشکی پوست نیز بدان اضافه می گردد. این علائم در زمستان (که رطوبت هوا کاهش می یابد) تشدید می گردند. برای درمان این عوارض ماینوکسیدیل استفاده از شامپوی ضدشوره و کاهش یا قطع مصرف ماینوکسیدیل کافی می باشد. وجود قارچ های مالاسزیا روی پوست سر موجب شوره شدید می شود و علیرغم درمان، این ضایعات برگشت پذیر بوده و اغلب با قرمزی و خارش همراه می باشد.
انتخاب دانش پیشرفته برای حفظ سلامت مو
محصولات دوکری با بهره گیری از تحقیقات بنیادی در سطح بسیار بالا در حوزه مو تهیه و تولید می شوند. موها هرگز ساختاری بی جان نیستند، بلکه در واقع اندام هایی حقیقی و جاندار هستند که چرخه زندگی آنها (رشد، استراحت و ریزش) شامل یک سری مکانیسم های فیزیولوژیک است که عبارتند از: سلولهای غشاءمیانی پوست (درمیس)، اپیدرم، رگها، هورمون ها، عوامل رشد، پروتئین ها، ویتامین ها و … که همه برای سلامت مو لازم و ضروری هستند.
ارزیابی مکرر و مداوم سودمندی این محصولات
اثرات مفید محصولات دوکری با آزمایشات بالینی که تحت نظارت درماتولوژیک انجام میشوند، قبل از درمان، در طول درمان و پس از آن سنجیده و تأیید می شوند:
آزمایشات فیزیکی
• وضعیت یا حالت مو
• درجه خشکی مو یا ترشح بیش از حد سبوم توسط پوست سر
• شدت شوره
• احتمال خارش
• ضخامت مو، استحکام هر یک از شاخه‌های مو به تنهایی و وجود یا عدم وجود نواحی کم پشت
مطالعات زیست شناسی
شاخص ترشح بیش از حد سبوم
تعداد و ظاهر پوسته‌های شوره
ظاهر مو زیر میکروسکوپ
قطر یا ضخامت مو
میزان رشد یا وزن موها که توسط photo trichogram اندازه گیری میشوند. (آزمایش موها با استفاده از تکنیک عکاسی)
کرم کلوال دی اس دوکری
ویژگی ها
• درمان درماتیت سبوره در نواحی صورت و بین سینه‌ها و پشت گوش‌های بزرگسالان
• موثر روی تمام مشکلات موجود در این بیماری با اثرات کاهنده ترشح چربی
• ضد‌قارچ، ضد‌التهاب و لایه‌برداری
مواد موثر
• گوانیدین گلایکولات (لایه‌بردار)، کلوامید (لایه‌بردار ضد‌خارش و قرمزی)
• کروتامیتون (بهبود نفوذ)، پیروکتون الامین (ضد‌قارچ)، سابال (کنترل چربی)
دستور مصرف
• روزی 2بار، صبح و شب تا 1ماه و سپس روزی 1بار
منبع: دیجی زیبا
- ۹۴/۰۷/۱۳